Cách đây đã vài năm rồi, Trung tâm ADN nhận được một phong thư chuyển phát nhanh trong đó có ba mẫu xét nghiệm của khách từ thành phố Hồ Chí Minh gửi đến. Ba mẫu đó gồm: một mẫu tế bào niêm mạc miệng của một phụ nữ và hai mẫu máu của hai chị em ruột. Mục đích của việc xét nghiệm là tìm xem người phụ nữ có mẫu tế bào niêm mạc miệng kia có phải là em ruột của hai chị em có mẫu máu hay không.

        Chúng tôi tiến hành kiểm tra chất lượng của mẫu tế bào ngay, vì cảm nhận ban đầu của chúng tôi là mẫu này quá bẩn, không bình thường. Quả là như vậy, mẫu tế bào này rất nhiều vi khuẩn. Bởi vậy, chúng tôi lập tức điện lại cho khách theo số điện thoại đã đăng ký trong đơn và đề nghị khách lấy lại mẫu của người này. Còn mẫu máu của hai chị em kia, chúng tôi sẽ bảo lưu tại Trung tâm.

        Phải vài tuần sau, mẫu lấy lại mới được gửi đến. Lần này không phải là mẫu tế bào niêm mạc miệng nữa mà là những mẩu móng tay đen sì, cáu bẩn, trông thật khác thường.

        Chúng tôi bắt đầu tiến hành xét nghiệm tìm quan hệ “chị em” giữa mẫu móng này với hai chị em nọ.

        Kết quả xét nghiệm cho thấy, người có mẫu móng tay chính là em ruột của hai người kia. Mọi chuyện cũng bình thường và được quên đi như biết bao trường hợp xét nghiệm khác.

Khoảng một tháng sau, tôi nhận được điện thoại từ chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly”. Lúc này, tôi mới biết, người có mẫu xét nghiệm quá bẩn lần đó là một nhân vật rất đặc biệt của chương trình.

      Nếu ai đã từng quan tâm và không bỏ qua các kỳ phát sóng của chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly” phát trên kênh VTV1, VTV4… Chắc hẳn sẽ biết đến một nhân vật có tên là Tóc Rối. Mái tóc của chị không biết đã bao năm rồi, không được chải, không được gội. Cả mái tóc đã tạo nên một tổ chim rất to và bết bẩn ngự trị trên một khuôn mặt héo hắt, đen nhẻm và tiều tuỵ. Chính vì vậy, chị có tên là Tóc Rối. Mái tóc ấy, gương mặt ấy, cùng với thân hình chỉ có da bọc xương của Tóc Rối, đã làm rơi nước mắt của bao người khi nhìn thấy chị và hiểu hoàn cảnh của chị. Người dân ở Campuchia, nơi chị đã vật vờ sinh sống nhiều năm qua, kể lại rằng:

          Không biết từ bao giờ, ở bờ biển Campuchia, trên bến cảng Sihanouk Vilte xuất hiện một người phụ nữ, chị ta suốt ngày lang thang xin ăn và sống vạ vật trên bờ biển.

         Không ai có thể biết được gì về chị, bởi chị hoàn toàn mất trí nhớ. Chị luôn sống trong hoảng loạn. Chị không nói được gì ngoài một câu duy nhất, được lặp đi lặp lại như kẻ mất hồn: “Chết hết rồi, đàn bà con gái chết hết cả rồi…”

         Thật may mắn cho Tóc Rối vì chị đã gặp được một người phụ nữ tốt bụng. Biết tin có một người đồng hương đang sống lay lắt, khốn khổ ở Cảng Sihanouk Vilte, bà Trần Thị Tỏ - một Việt Kiều đang làm ăn ở Campuchia đã tìm đến Tóc Rối. Bà vô cùng thương cảm trước người đàn bà bất hạnh này. Từ đó, bà đã tình nguyện cưu mang Tóc Rối. Hằng ngày bà chu cấp đồ ăn, thức uống cho Tóc Rối để chị không bị đói, không bị khát…, Tuy vậy, bà không thể mang chị về nhà được. Chỗ ở của chị vẫn là bờ biển, vẫn cảnh màn trời, chiếu đất đêm đêm. Ban ngày đi lang thang vạ vật, tối đến Tóc Rối lại chụp lên đầu những chiếc túi nilon hoặc những chiếc bao tải bẩn thỉu nhặt được bên đường, lúc ngủ ngồi, lúc ngủ nằm, thật thảm cảnh.

          Bà Trần Thị Tỏ đã rất tích cực trong việc tìm kiếm người thân cho Tóc Rối. Từ Campuchia bà đã tìm hiểu và được biết ở Việt Nam có một chương trình truyền hình nhân đạo. Đó là chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly”. Chương trình này luôn luôn giúp đoàn viên cho những cuộc ly tán. Bà đã nêu hoàn cảnh đáng thương của Tóc Rối và đề nghị chương trình giúp Tóc Rối tìm lại gia đình.

          Ngay sau khi nhận được thông tin từ bà Trần Thị Tỏ, những người thực hiện chương trình mà đứng đầu là nhà báo Nguyễn Phạm Thu Uyên đã tích cực vào cuộc, tìm kiếm người thân cho Tóc Rối với tất cả nhiệt tình , tâm huyết của mình.

Tuy vậy cuộc tìm kiếm hết sức khó khăn, tưởng chừng đi vào ngõ cụt vì ngoài tấm thân tiều tụy, hom hem và đen đủi của Tóc Rối, không có một thông tin gì khác, bản thân Tóc Rối cũng chẳng nhớ gì, kể cả tên của mình.

         Khi những tấm hình của Tóc Rối được đưa lên sóng truyền hình thì có tới cả chục gia đình khẳng định với chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly” rằng Tóc Rối là người thân của họ. Tuy vậy, khi tìm đến tận nơi để xác minh cụ thể thì nhiều tình tiết của Tóc Rối lại không khớp với người họ cần tìm.

         Cuối cùng, một gia đình người Việt Nam sinh sống ở Hà Lan, sau khi xem chương trình “Như chưa hề CCCL” phát trên VTV4, nhìn thấy thân hình tiều tụy của Tóc Rối đã rất xúc động và hy vọng Tóc Rối chính là người thân của họ bị mất tích cách đây gần 20 năm. Họ cho biết người bị mất tích tên là Đỗ Thị Hải, sinh năm 1968 ở tỉnh Bình Thuận. Năm 1990, chị Hải qua Campuchia, để tìm đường sang Anh với chồng. Sau đó tin dữ đã đến với gia đình họ . Toàn bộ con tàu, trên đó có Đỗ Thị Hải đã bị chìm sâu dưới đáy Đại Dương. Gần 20 năm qua, gia đình họ không hề nhận được một tin tức gì từ Đỗ Thị Hải, cho đến khi xem được hình ảnh quá đau lòng của Tóc Rối trên truyền hình. Chương trình Như chưa hề có cuộc chia ly đã làm cầu nối cho gia đình Đỗ Thị Hải sang Campuchia. Nhưng khi nhìn thấy Tóc Rối thì không một ai trong gia đình này dám khẳng định Tóc Rối chính là Đỗ Thị Hải. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi Tóc Rối không nhớ nổi tên mình, không nhớ gì về mình, về quê quán, về người thân của cô. Thêm nữa, thân hình và nét mặt biến dạng quá mức theo năm tháng nghiệt ngã của con người bất hạnh như Tóc Rối cũng không có nét nào của Đỗ Thị Hải năm xưa… Lúc này, tất cả đều nghĩ đến ADN. Chỉ còn cách duy nhất là nhờ ADN giúp họ khẳng định Tóc Rối có phải là máu mủ ruột già của họ hay không.

          Để tiến hành xét nghiệm ADN, mẫu máu của những anh , chị, em ruột của Đỗ Thị Hải cùng với mẫu tế bào niêm mạc miệng của Tóc Rối được gửi tới Trung tâm Phân tích ADN và Công nghệ Di truyền. Nhưng, như tôi đã nói ở đoạn đầu, mẫu tế bào của Tóc Rối không đạt , Trung tâm ADN đã đề nghị lấy lại mẫu khác. Có lẽ, do hàng năm trời không biết đến cái bàn chải đánh răng nên trong miệng của Tóc Rối lúc nào cũng đầy các loại vi khuẩn. Chính vì vậy, không thể dùng mẫu lấy từ trong miệng của Tóc Rối để xét nghiệm . Cũng phải nói thêm ở đây rằng, với những người bình thường như chúng ta, ngày đánh răng 2 lần, muốn có mẫu tế bào trong miệng để xét nghiệm ADN, phải súc miệng bằng nước lọc cho thật sạch rồi mới tiến hành lấy mẫu thì mẫu mới đạt yêu cầu.

          Mẫu của Tóc Rối lấy lại sau đó là móng tay. Kết quả xét nghiệm từ mẫu này đã khẳng định Tóc Rối chính là Đỗ Thị Hải. Tóc Rối bây giờ đã trở lại với cái tên thật của chị là Đỗ Thị Hải. Hiện giờ, chị đã trở về đoàn tụ với gia đình, chấm dứt quãng đời phiêu bạt đắng cay khốn khổ gần 20 năm. Trí nhớ của chị đã dần dần được hồi phục.

Tấm lòng nhân hậu của bà Trần Thị Tỏ và tâm huyết của những người trong chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly” đã làm nên điều kỳ diệu đối với những số phận bất hạnh như Đỗ Thị Hải. Đó là những tấm gương làm từ thiện đích thực mà chúng tôi, những người làm khoa học muốm noi theo. Và cũng từ đó, Trung tâm Phân tích ADN và Công nghệ Di truyền của chúng tôi đã cam kết đồng hành cùng chương trình “Như chưa hề có cuộc chia ly” làm xét nghiệm miễn phí hoàn toàn cho những nhân vật của chương trình, góp phần cùng chương trình làm nên nhiều điều kỳ diệu hơn nữa.